By Vyomesh Purohit
(This is our first post as we begin the 4th edition of the JILS Vernacular Publication Initiative, to mark the celebration of the International Mother Language Day. Through this initiative, we at JILS, attempt to take a small step towards making legal education and information more inclusive and accessible, and countering the stronghold of English in legal academia, through publication in vernacular languages.)
ભારતમાં સ્ત્રી ભ્રૂણ હત્યા અને અન્ય પ્રકારની સ્ત્રી હત્યા સામાન્ય છે, ખાસકરીને ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં જ્યાં લોકો સ્ત્રી બાળકોના જન્મને માન આપતાનથી. આ છોકરીઓ વિરુદ્ધ હિંસક ગુનાઓ છે. ભ્રૂણહત્યા એ સ્ત્રી શિશુનીજન્મ પહેલાં જ હત્યા છે. બીજી તરફ સ્ત્રી ભ્રૂણહત્યા એ માદા સંતાનોનીતેમના જન્મના એક વર્ષની અંદર હત્યા છે.
લોકો પુરૂષ બાળકોને પસંદ કરે છે અને છોકરીઓના જન્મને મહત્વ આપતાનથી, જે આ કૃત્યોને અમલમાં મૂકવાનું એક મુખ્ય કારણ છે. આ ક્રિયાઓછોકરીઓને તેમના જીવનના મૂળભૂત અધિકારથી વંચિત રાખે છે. લોકોનીસુખાકારી અને સમગ્ર સમુદાયો અને રાષ્ટ્રોના વિકાસ અને વિકાસમાંયોગદાન આપવા માટે આ કૃત્યોને નાબૂદ કરવા માટે પગલાં, નિયમો અનેનીતિઓ અપનાવવી મહત્વપૂર્ણ છે. ગ્રામીણ સમુદાયો અને વંચિત, હાંસિયામાં ધકેલાઈ ગયેલા અને આર્થિક રીતે વંચિત જૂથોના લોકોને આકાયદાઓ, નિયમો અને પ્રક્રિયાઓ વિશે અસરકારક રીતે જાણ કરવીજોઈએ.
કેટલાક ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં સ્ત્રી ભ્રૂણહત્યાના દર વર્ષે કિસ્સાઓ જોવા મળેછે. આ ગુનાહિત અપરાધને રોકવા માટે, ભારત સરકાર અને અનેક રાજ્યસરકારોએ નીતિઓ અને પહેલો અમલમાં મૂક્યા છે. આ સમસ્યાનો સૌથીવધુ વ્યાપ ધરાવતા રાજ્યોમાં બિહાર, રાજસ્થાન, પંજાબ, હરિયાણા અનેતમિલનાડુનો સમાવેશ થાય છે. લોકોએ એવો સંદેશ ફેલાવવો જોઈએ કે, યુવાન છોકરીઓની હત્યા કરવાને બદલે, તેઓએ સકારાત્મક માનસિકતાકેળવવી જોઈએ અને તેમની કાર્યક્ષમ વૃદ્ધિ અને વિકાસને પ્રાથમિકતાઆપવી જોઈએ (સ્ત્રી ભ્રૂણહત્યા અને બાળહત્યા)
આ આચરણની પ્રેક્ટિસ મુખ્યત્વે એવી માન્યતા દ્વારા પ્રેરિત છે કે છોકરીઓજવાબદારી છે અને લોકો અન્ય પરિબળોની સાથે, પુરુષ બાળકોને પસંદ કરેછે. તેથી તેઓએ વાસ્તવિકતા વિશે વધુ જાગૃત બનવું જોઈએ કે છોકરીઓનેસંપત્તિ તરીકે મૂલ્ય આપવામાં આવે છે. જ્યારે માતાપિતા તેમના બાળકોનાતંદુરસ્ત વિકાસ અને વિકાસની કાળજી લે છે, ત્યારે તેઓ તેમના પરિવારોઅને સમુદાયોના કલ્યાણમાં નોંધપાત્ર સુધારો કરી શકે છે. તેથી સ્ત્રી ભ્રૂણહત્યાના કૃત્યો બંધ કરવા જોઈએ. બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો, છોકરીઓનેટકી રહેવાની પરવાનગી આપવી તે યોગ્ય છે.
સ્ત્રી ભ્રૂણ હત્યા એ સ્ત્રી ભ્રૂણનો પ્રારંભિક ગર્ભપાત છે જ્યારે તે હજુ પણગર્ભાશયમાં હોય છે. ઘણા લોકોના મતે સૌથી ભયાનક ગુનો સ્ત્રી ભ્રૂણહત્યાછે. ભારતમાં કેટલાક વિસ્તારોમાં, લોકો છોકરીના જન્મને શરમજનક માને છેઅને છોકરાના જન્મની ઉજવણી કરે છે. સમાજમાં વંચિત, આઉટકાસ્ટ અનેગરીબ જૂથોના લોકો સામાન્ય રીતે તેમના જીવનધોરણને વધારવા માંગે છે.
તેઓ એવો વિચાર વિકસાવે છે કે જ્યારે તેમની પાસે પુરૂષ બાળકો હશે, ત્યારે તેઓ તેમને સારી રીતે શિક્ષિત કરશે અને તેમને શાળાએ મોકલશે. જ્યારે તેઓ ગુણવત્તાયુક્ત શિક્ષણ મેળવે છે, ત્યારે તેમને કામ કરવાની તકઆપવામાં આવશે, જે તેમના પરિવારનો દરજ્જો વધારવામાં મદદ કરશે. નાનાપરિવારોને લોકો પસંદ કરે છે. જ્યારે ઘરમાં ઓછા બાળકો હોય ત્યારેમાતાપિતા તેમના બાળકોની સુખાકારીમાં અસરકારક રીતે યોગદાન આપીશકે છે. તેઓ પરિણામે છોકરાઓને ઉછેરવાની તરફેણ કરે છે.
જીવનનો મૂળભૂત અધિકાર, જેનું ઉલ્લંઘન જ્યારે કોઈ બાળકી દ્વારા સ્ત્રીભ્રૂણ હત્યા કરવામાં આવે છે ત્યારે તેની પાસેથી છીનવાઈ જાય છે. સાદીભાષામાં કહીએ તો જન્મના એક વર્ષમાં નવજાત સ્ત્રી નવજાતની હત્યાકરવાનો વ્યવસ્થિત પ્રયાસ છે. તે 100 વર્ષ જૂની ઘટના છે જેણે સમગ્ર દેશમાંલોકપ્રિયતા મેળવી છે. આ પ્રથામાં વધારો થવાના મુખ્ય કારણોમાં ગરીબી, નિરક્ષરતા, બાળ લગ્ન, દહેજ, અપરિણીત મહિલાઓનો જન્મ, સ્ત્રી જનનઅંગ વિચ્છેદ, વંચિતતા, માતૃત્વની બીમારી, જાતિ-પસંદગીયુક્ત ગર્ભપાતવગેરેનો સમાવેશ થાય છે.
સ્ત્રી ભ્રૂણ હત્યાના કારણો
સ્ત્રી ભ્રૂણ હત્યાના કારણો નીચે મુજબ છે.
1. ગરીબી અને પછાતતા:
જ્યારે લોકો ગરીબ અને વંચિત હોય છે, ત્યારે તેઓ ચિંતા કરે છે કેછોકરીઓ હોવાને કારણે તેમના બાળકોના સ્વસ્થ વિકાસ અને વિકાસમાટે જરૂરી વસ્તુઓ પરવડી કરવી તેમના માટે મુશ્કેલ બનશે.
2. નિરક્ષરતા અને અજાણતા:
દરેક વ્યક્તિ સંમત થાય છે કે શિક્ષણ જ્ઞાન આપે છે અને લોકોનેનૈતિક અને નૈતિક ગુણો વિકસાવવા, છોકરાઓ અને છોકરીઓનેસમાન અધિકારો અને તકો આપવા અને ભેદભાવથી દૂર રહેવાનામહત્વને સમજવામાં મદદ કરે છે. સ્ત્રી ભ્રૂણ હત્યા અને સ્ત્રી ભ્રૂણહત્યાને પ્રોત્સાહન આપતું બીજું મુખ્ય પાસું નિરક્ષરતા અને અજ્ઞાન છે.
3. કન્યા બાળકો સાથે ભેદભાવ:
કેટલાક ગ્રામીણ સમુદાયોમાં છોકરીઓને ભેદભાવનો સામનો કરવો પડેછે. જે વ્યક્તિઓ અને પરિવારો સ્ત્રી બાળકો સાથે ભેદભાવ કરે છેતેઓ પુરૂષ સંતાનોની તરફેણ કરે તેવી શક્યતા વધુ હોય છે. સ્ત્રીભ્રૂણહત્યા અને સ્ત્રી ભ્રૂણહત્યાના સૌથી મહત્વપૂર્ણ કારણોમાંનું એકછે નાની બાળકીઓ પ્રત્યેનો ભેદભાવ.
4. ધાર્મિક માન્યતાઓ:
ધર્મની ઘણી ફિલસૂફી તેમજ પરંપરાગત માન્યતાઓ અને મંતવ્યો પરનોંધપાત્ર અસર પડે છે દ્રઢ ધાર્મિક મંતવ્યો કે પુરુષ બાળકો પરિવારોમાંજન્મ લેવો જોઈએ તે મુખ્યત્વે ગ્રામીણ સંસ્કૃતિઓમાં પ્રબળ છે, જો કેતેઓ ક્યારેક ક્યારેક શહેરી વસ્તીમાં પણ જોવા મળે છે.
5. છોકરીઓ માતાપિતાને સામાજિક સુરક્ષા પ્રદાન કરશે નહીં:
એવી વ્યાપક માન્યતા છે કે છોકરીઓ તેમના માતાપિતાને સામાજિકસુરક્ષા આપશે નહીં. માતા-પિતાને વિવિધ કારણોસર, ખાસ કરીને જેમજેમ તેઓની ઉંમર થાય છે, તેમના બાળકો તરફથી સમર્થન અનેમદદની જરૂર હોય છે.
6. કાનૂની કારણો:
સૌથી તાજેતરની વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિઓનો ઉપયોગ કરીને સ્ત્રી ભ્રૂણહત્યામાં ચિંતાજનક વધારો થવાના પ્રતિભાવમાં 1994નો પ્રી-કન્સેપ્શનઅને પ્રિ-નેટલ ડાયગ્નોસ્ટિક ટેકનિક એક્ટ પસાર થયાને 18 વર્ષ થયાછે.
7. જીવન ધોરણમાં સુધારો લાવવો:
સમાજના વંચિત, હાંસિયામાં ધકેલાઈ ગયેલા અને આર્થિક રીતે વંચિતવિસ્તારોમાંથી આવતા લોકો અને પરિવારોનું મૂળભૂત ધ્યેય તેમનાજીવન સ્તરને વધારવાનું છે.
8. દહેજ ઉત્પીડન:
જ્યારે વરરાજાનાં પરિવારો દહેજની માંગણીઓ ચૂકવવામાં અસમર્થહોય છે, ત્યારે વરરાજાના પરિવારો દ્વારા કરવામાં આવેલ સૌથી ગંભીરગુનાહિત અને હિંસક ગુનાઓમાંનો એક દહેજ ઉત્પીડન છે. સંશોધનમુજબ, મહિલાઓ વારંવાર હિંસા અને વિવિધ પ્રકારના શોષણનોશિકાર બને છે. તેઓ દહેજની માંગણીઓ સંતોષવા માટે સ્ત્રીભ્રૂણહત્યા અને સ્ત્રી ભ્રૂણહત્યા કરે છે.
9. કુટુંબનું નામ આગળ વહન કરવાની સાંસ્કૃતિક માન્યતા:
તમામ મૂળ અને ક્ષેત્રોના ઘણા લોકો માને છે કે પુરુષ સંતાન કુટુંબનાનામને જાળવી રાખવામાં ફાળો આપશે. જ્યારે તેઓ જન્મે છે ત્યારેપુરૂષ બાળકો ખાસ કરીને આવકાર્ય છે.
The author, Vyomesh Purohit, is currently a law student at the Gujarat National Law University (GNLU).
(This is our first post as we begin the 4th edition of the JILS Vernacular Publication Initiative, to mark the celebration of the International Mother Language Day. Through this initiative, we at JILS, attempt to take a small step towards making legal education and information more inclusive and accessible, and countering the stronghold of English in legal academia, through publication in vernacular languages.)
ભારતમાં સ્ત્રી ભ્રૂણ હત્યા અને અન્ય પ્રકારની સ્ત્રી હત્યા સામાન્ય છે, ખાસકરીને ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં જ્યાં લોકો સ્ત્રી બાળકોના જન્મને માન આપતાનથી. આ છોકરીઓ વિરુદ્ધ હિંસક ગુનાઓ છે. ભ્રૂણહત્યા એ સ્ત્રી શિશુનીજન્મ પહેલાં જ હત્યા છે. બીજી તરફ સ્ત્રી ભ્રૂણહત્યા એ માદા સંતાનોનીતેમના જન્મના એક વર્ષની અંદર હત્યા છે.
લોકો પુરૂષ બાળકોને પસંદ કરે છે અને છોકરીઓના જન્મને મહત્વ આપતાનથી, જે આ કૃત્યોને અમલમાં મૂકવાનું એક મુખ્ય કારણ છે. આ ક્રિયાઓછોકરીઓને તેમના જીવનના મૂળભૂત અધિકારથી વંચિત રાખે છે. લોકોનીસુખાકારી અને સમગ્ર સમુદાયો અને રાષ્ટ્રોના વિકાસ અને વિકાસમાંયોગદાન આપવા માટે આ કૃત્યોને નાબૂદ કરવા માટે પગલાં, નિયમો અનેનીતિઓ અપનાવવી મહત્વપૂર્ણ છે. ગ્રામીણ સમુદાયો અને વંચિત, હાંસિયામાં ધકેલાઈ ગયેલા અને આર્થિક રીતે વંચિત જૂથોના લોકોને આકાયદાઓ, નિયમો અને પ્રક્રિયાઓ વિશે અસરકારક રીતે જાણ કરવીજોઈએ.
કેટલાક ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં સ્ત્રી ભ્રૂણહત્યાના દર વર્ષે કિસ્સાઓ જોવા મળેછે. આ ગુનાહિત અપરાધને રોકવા માટે, ભારત સરકાર અને અનેક રાજ્યસરકારોએ નીતિઓ અને પહેલો અમલમાં મૂક્યા છે. આ સમસ્યાનો સૌથીવધુ વ્યાપ ધરાવતા રાજ્યોમાં બિહાર, રાજસ્થાન, પંજાબ, હરિયાણા અનેતમિલનાડુનો સમાવેશ થાય છે. લોકોએ એવો સંદેશ ફેલાવવો જોઈએ કે, યુવાન છોકરીઓની હત્યા કરવાને બદલે, તેઓએ સકારાત્મક માનસિકતાકેળવવી જોઈએ અને તેમની કાર્યક્ષમ વૃદ્ધિ અને વિકાસને પ્રાથમિકતાઆપવી જોઈએ (સ્ત્રી ભ્રૂણહત્યા અને બાળહત્યા)
આ આચરણની પ્રેક્ટિસ મુખ્યત્વે એવી માન્યતા દ્વારા પ્રેરિત છે કે છોકરીઓજવાબદારી છે અને લોકો અન્ય પરિબળોની સાથે, પુરુષ બાળકોને પસંદ કરેછે. તેથી તેઓએ વાસ્તવિકતા વિશે વધુ જાગૃત બનવું જોઈએ કે છોકરીઓનેસંપત્તિ તરીકે મૂલ્ય આપવામાં આવે છે. જ્યારે માતાપિતા તેમના બાળકોનાતંદુરસ્ત વિકાસ અને વિકાસની કાળજી લે છે, ત્યારે તેઓ તેમના પરિવારોઅને સમુદાયોના કલ્યાણમાં નોંધપાત્ર સુધારો કરી શકે છે. તેથી સ્ત્રી ભ્રૂણહત્યાના કૃત્યો બંધ કરવા જોઈએ. બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો, છોકરીઓનેટકી રહેવાની પરવાનગી આપવી તે યોગ્ય છે.
સ્ત્રી ભ્રૂણ હત્યા એ સ્ત્રી ભ્રૂણનો પ્રારંભિક ગર્ભપાત છે જ્યારે તે હજુ પણગર્ભાશયમાં હોય છે. ઘણા લોકોના મતે સૌથી ભયાનક ગુનો સ્ત્રી ભ્રૂણહત્યાછે. ભારતમાં કેટલાક વિસ્તારોમાં, લોકો છોકરીના જન્મને શરમજનક માને છેઅને છોકરાના જન્મની ઉજવણી કરે છે. સમાજમાં વંચિત, આઉટકાસ્ટ અનેગરીબ જૂથોના લોકો સામાન્ય રીતે તેમના જીવનધોરણને વધારવા માંગે છે.
તેઓ એવો વિચાર વિકસાવે છે કે જ્યારે તેમની પાસે પુરૂષ બાળકો હશે, ત્યારે તેઓ તેમને સારી રીતે શિક્ષિત કરશે અને તેમને શાળાએ મોકલશે. જ્યારે તેઓ ગુણવત્તાયુક્ત શિક્ષણ મેળવે છે, ત્યારે તેમને કામ કરવાની તકઆપવામાં આવશે, જે તેમના પરિવારનો દરજ્જો વધારવામાં મદદ કરશે. નાનાપરિવારોને લોકો પસંદ કરે છે. જ્યારે ઘરમાં ઓછા બાળકો હોય ત્યારેમાતાપિતા તેમના બાળકોની સુખાકારીમાં અસરકારક રીતે યોગદાન આપીશકે છે. તેઓ પરિણામે છોકરાઓને ઉછેરવાની તરફેણ કરે છે.
જીવનનો મૂળભૂત અધિકાર, જેનું ઉલ્લંઘન જ્યારે કોઈ બાળકી દ્વારા સ્ત્રીભ્રૂણ હત્યા કરવામાં આવે છે ત્યારે તેની પાસેથી છીનવાઈ જાય છે. સાદીભાષામાં કહીએ તો જન્મના એક વર્ષમાં નવજાત સ્ત્રી નવજાતની હત્યાકરવાનો વ્યવસ્થિત પ્રયાસ છે. તે 100 વર્ષ જૂની ઘટના છે જેણે સમગ્ર દેશમાંલોકપ્રિયતા મેળવી છે. આ પ્રથામાં વધારો થવાના મુખ્ય કારણોમાં ગરીબી, નિરક્ષરતા, બાળ લગ્ન, દહેજ, અપરિણીત મહિલાઓનો જન્મ, સ્ત્રી જનનઅંગ વિચ્છેદ, વંચિતતા, માતૃત્વની બીમારી, જાતિ-પસંદગીયુક્ત ગર્ભપાતવગેરેનો સમાવેશ થાય છે.
સ્ત્રી ભ્રૂણ હત્યાના કારણો
સ્ત્રી ભ્રૂણ હત્યાના કારણો નીચે મુજબ છે.
1. ગરીબી અને પછાતતા:
જ્યારે લોકો ગરીબ અને વંચિત હોય છે, ત્યારે તેઓ ચિંતા કરે છે કેછોકરીઓ હોવાને કારણે તેમના બાળકોના સ્વસ્થ વિકાસ અને વિકાસમાટે જરૂરી વસ્તુઓ પરવડી કરવી તેમના માટે મુશ્કેલ બનશે.
2. નિરક્ષરતા અને અજાણતા:
દરેક વ્યક્તિ સંમત થાય છે કે શિક્ષણ જ્ઞાન આપે છે અને લોકોનેનૈતિક અને નૈતિક ગુણો વિકસાવવા, છોકરાઓ અને છોકરીઓનેસમાન અધિકારો અને તકો આપવા અને ભેદભાવથી દૂર રહેવાનામહત્વને સમજવામાં મદદ કરે છે. સ્ત્રી ભ્રૂણ હત્યા અને સ્ત્રી ભ્રૂણહત્યાને પ્રોત્સાહન આપતું બીજું મુખ્ય પાસું નિરક્ષરતા અને અજ્ઞાન છે.
3. કન્યા બાળકો સાથે ભેદભાવ:
કેટલાક ગ્રામીણ સમુદાયોમાં છોકરીઓને ભેદભાવનો સામનો કરવો પડેછે. જે વ્યક્તિઓ અને પરિવારો સ્ત્રી બાળકો સાથે ભેદભાવ કરે છેતેઓ પુરૂષ સંતાનોની તરફેણ કરે તેવી શક્યતા વધુ હોય છે. સ્ત્રીભ્રૂણહત્યા અને સ્ત્રી ભ્રૂણહત્યાના સૌથી મહત્વપૂર્ણ કારણોમાંનું એકછે નાની બાળકીઓ પ્રત્યેનો ભેદભાવ.
4. ધાર્મિક માન્યતાઓ:
ધર્મની ઘણી ફિલસૂફી તેમજ પરંપરાગત માન્યતાઓ અને મંતવ્યો પરનોંધપાત્ર અસર પડે છે દ્રઢ ધાર્મિક મંતવ્યો કે પુરુષ બાળકો પરિવારોમાંજન્મ લેવો જોઈએ તે મુખ્યત્વે ગ્રામીણ સંસ્કૃતિઓમાં પ્રબળ છે, જો કેતેઓ ક્યારેક ક્યારેક શહેરી વસ્તીમાં પણ જોવા મળે છે.
5. છોકરીઓ માતાપિતાને સામાજિક સુરક્ષા પ્રદાન કરશે નહીં:
એવી વ્યાપક માન્યતા છે કે છોકરીઓ તેમના માતાપિતાને સામાજિકસુરક્ષા આપશે નહીં. માતા-પિતાને વિવિધ કારણોસર, ખાસ કરીને જેમજેમ તેઓની ઉંમર થાય છે, તેમના બાળકો તરફથી સમર્થન અનેમદદની જરૂર હોય છે.
6. કાનૂની કારણો:
સૌથી તાજેતરની વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિઓનો ઉપયોગ કરીને સ્ત્રી ભ્રૂણહત્યામાં ચિંતાજનક વધારો થવાના પ્રતિભાવમાં 1994નો પ્રી-કન્સેપ્શનઅને પ્રિ-નેટલ ડાયગ્નોસ્ટિક ટેકનિક એક્ટ પસાર થયાને 18 વર્ષ થયાછે.
7. જીવન ધોરણમાં સુધારો લાવવો:
સમાજના વંચિત, હાંસિયામાં ધકેલાઈ ગયેલા અને આર્થિક રીતે વંચિતવિસ્તારોમાંથી આવતા લોકો અને પરિવારોનું મૂળભૂત ધ્યેય તેમનાજીવન સ્તરને વધારવાનું છે.
8. દહેજ ઉત્પીડન:
જ્યારે વરરાજાનાં પરિવારો દહેજની માંગણીઓ ચૂકવવામાં અસમર્થહોય છે, ત્યારે વરરાજાના પરિવારો દ્વારા કરવામાં આવેલ સૌથી ગંભીરગુનાહિત અને હિંસક ગુનાઓમાંનો એક દહેજ ઉત્પીડન છે. સંશોધનમુજબ, મહિલાઓ વારંવાર હિંસા અને વિવિધ પ્રકારના શોષણનોશિકાર બને છે. તેઓ દહેજની માંગણીઓ સંતોષવા માટે સ્ત્રીભ્રૂણહત્યા અને સ્ત્રી ભ્રૂણહત્યા કરે છે.
9. કુટુંબનું નામ આગળ વહન કરવાની સાંસ્કૃતિક માન્યતા:
તમામ મૂળ અને ક્ષેત્રોના ઘણા લોકો માને છે કે પુરુષ સંતાન કુટુંબનાનામને જાળવી રાખવામાં ફાળો આપશે. જ્યારે તેઓ જન્મે છે ત્યારેપુરૂષ બાળકો ખાસ કરીને આવકાર્ય છે.
The author, Vyomesh Purohit, is currently a law student at the Gujarat National Law University (GNLU).